Blockchain'in (blok zinciri) Türkçesi

Gün geçmiyor ki herhangi bir teknolojik gelişme yenilik hayatımıza büyük etkiler ile girmesin. Son yılların en önemli çığır açması umulan gelişmelerinden biri de İngilizce 'blockchain' veya 'block chain' olarak ifade edilen ve Türkçe söylenişi de genellikle 'blok zinciri' olan olgu.

Bu İngilizce tabirin dilimize yerleşmesini önlemek adına bir Türkçe karşılık önermek istiyorum:

'Külçe zinciri'

İngilizce 'block' veya Türkçe söylenişi ile 'blok' yerine 'külçe' kullanabiliriz. Bu tabir ile külçe zinciri:

Şifreleme yöntemleri kullanılarak birbirine bağlanan külçe adı verilen büyüyen kayıt listesi

olarak tanımlanabilir*.

Bu şekilde bu güvenilir ve merkezi olarak yönetilebilen (üçüncü bir tarafa gerek duyulmayan) tekniğin en önemli yapı taşı "külçe" olarak adlandırılacaktır. Külçe altın ne kadar değerli ve taklit edilemezse bu zincirdeki külçelerde o kadar önemli ve kurcalanamaz şekilde tüm sistem tasarlanmış oluyor.

Türk Dil Kurumu sözlüğünde 'külçe' sözcüğünün anlamlarından biri külçe zincirindeki anlamı ihtiva etmektedir:

külçe

3. isim Yığın durumundaki nesnelerin oluşturduğu küme

Umarım bu karşılık benimsenir ve ben de çağımızın bu önemli buluşunun Türkçe konuşan insanlarca daha doğal benimsenmesi ve kavranması adına isim babası olurum :)

* Vikipedi 'blok zinciri' maddesi

 

Toplum İçindeki Konumumuz İçin Statünün Türkçesi Var

"Statü" sözcüğünü sıklıkla okumuş, duymuş ve hatta kullanmışsınızdır. Örnek olması açısından bunu kullanan Türkçeye duyarlı bir hanımefendinin iletisini kendisine teşekkür ederek paylaşıyorum.

Görüyoruz ki ve hatta bizler de aynı duruma düşüyoruz ki Türkçeye duyarlılığımızı ifade ederken bile yabancı sözcüklerin esaretinden kurtulamıyor ve imla kurallarını* zorlayabiliyoruz. Kişilerin hiçbir önemi yok ama bir "İletişim Uzmanının" bu duruma düşmesi ayrı bir talihsizlik.

Fransızca "statut" kelimesinin dilimize sızma şekli olan "statü" şu anlamlara geliyor [1]:

1. Bir topluluk veya bir toplum içinde bir kimsenin durumu veya kazandığı saygınlık
2. Kadro bakımından bağlı olduğu durum, pozisyon (konum, mevki)
3. Tüzük

Millî saygınlığımız için "Statü"nün Türkçesi var: Konum, Saygınlık, Mevki.

"Sosyal Statü" yerine uygun şekilde "Toplumsal Konum", "Toplum İçindeki Konumumuz", "Toplumsal Saygınlık" diyelim derim.


* Alıntıdaki imla hatası "Türkçe'den", "Türkçe'de" şeklinde kesme işaretinin gereksiz yere eklenmesi. "Çünkü özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz." [2]

KAYNAKLAR

1. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bati&arama=kelime&guid=TDK.BATI.5a859fbbad0e48.94302796
2. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_content&id=187

"Sezon finali, bir televizyon programının bulunduğu sezon içerisindeki final programıdır."

Yukarıdaki başlık aynen Vikipedi'den alınmıştır. Nasıl da net açıklamış değil mi Sezon Finali'ni?

Televizonlardaki dil kirlenmesinin son örneklerinden biri Sezon Finali. Çok da eski olmayan zamanlarda kulağımıza çarptı,

Lost'un 6. sezon finalini seyrettin mi?

diye...

Şimdilerde güzide dizilerimiz bu ibareyi başlangıcından bitişine kadar ekranın bir köşesinde tutmaya başladılar, televizyonunu yeni açan seyircileri cezbetmek için...

Herşeyden önce aşağıdaki örnekler, bu kelimeleri kullanan programların tam listesi değil; sadece 2013'de göze çarpanlar bunlar...

Sadece ne kadar alelade olduğunu ne kadar kanıksadığımızı göstermek için...

Varan 1: Huzur Sokağı, Sezon Finali

NOT: Bu sayfaya, sezon finali diye arama yapıp uğrayanları yanıltmamak adına söz konusu dizileri seyredeceğiniz bağlantıları da alt taraflarda vermek istiyorum.

İşte Huzur Sokağı: http://www.youtube.com/watch?v=iIJUmFo160Q

Varan 2: 10. Yılını Kutlayan Kurtlar Vadisi Pusu, Sezon Finali

 http://www.youtube.com/watch?v=U8MHxmM84g8

Varan 3: TRT'de Modaya Uymuş, Osmanlı Tokadı Sezon Finali

http://www.youtube.com/watch?v=NOwDN7JsVI4

Varan 4: Show'ların! Show'u! Beyaz Show'un! Sezon Finali!!!

http://www.youtube.com/watch?v=WQccvi6SI5c

Herkes mi bu kelimeleri kullanıyor? Eskiden Türk filmlerin bittiğinde gördüğümüz yazıyı tercih eden diziler de yok değil. İşte, Öyle Bir Geçer Zaman Ki dizisinin son bölümünün tanıtımı:

http://www.youtube.com/watch?v=1z1rB9Ih4Bw

Sonuç olarak, diziler dönemler halinde yayınlanıyorsa, gayet güzel bir şekilde Dönem Sonu denilebilir.

Dizi bitiyorsa, Son Bölüm ya da Son denilebilir. İstedikçe herşey mümkün.

Televizyon, Dizi, Gösteri dünyası:

Sezon Finalinin Türkçesi Var: Dönem Sonu

Erişmek için menzile... DESTİNASYON nereye?

Son zamanlarda yine tanıtımcı ağzı ile söylenmeye cüret edilen bir kelime, "destinasyon".

THY, ben bu şekilde uçmak istemem!

Güzide bir şirketimiz olan Türk Hava Yolları'nın Türkiye için hazırladığı Türkçe İnternet ana sayfasında destinasyon kelimesinin -"kim istemez ki" şeklinde iddialı bir şekilde- yukarıda resimdeki gibi kullanıldığını görünce, bu satırları yazmaya karar verdim.

Öncelikle, bu garip kelimenin, Türkçe içerikli başka sayfalarda da kullanıldığını gördüm. Mesela şu şekilde:

Çizelgede bizzat "Varış" şeklinde söylenmesine rağmen; başlıkta bu garip kelime kullanılmış (bu arada dipnottaki "lokal" kelimesinin de Türkçesi var THY: "yerel").

Bir zamanlar dünyayı dolaşıp bizlere getiren Barış Manço, 7'den 77'ye programında ülkelerin havayollarının dergilerini seyircilere gösteriyor ve ardından dergilerin ismini söylüyordu. En son THY'ye geldiğinde, SkyLife diye vurguladı. Gösterdiği havayolu dergileri kendi dillerine göre isimlendirilmişti. Bizimkinde ise -ne hikmetse- böyle başlangıç seviyesi İngilizce'den oluşan bir tamlama dergimize uygun görülmüştü (Bu konu ile ilgili bir tartışma). Sonuçta başkaları ne yaparsa yapsın, bizim güzelim Türkçemizden bir ismi yabancılara yansıtmamız hoş olmaz mı? Mesela, Yeni Zellanda Havayolları'nın dergisinin adı "Kia Ora", Yeni Zellanda yerli dili Māori'cede, İyi ve sıhhatli ol demek. Ben, Efendim'i öneriyorum. En basitinden Merhaba bile olabilir. Hiç değilse yabancılar da bir kelime öğrenmiş olur.

Konumuza dönecek olursak; ayrıca THY kendi ile çelişmiş: diğer pek çok İnternet sayfasında varış noktasının zaten kullanıldığını da görmek mümkün:

Peki, sadece Türk Hava Yolları mı bu garip kelimeyi kullanıyor: Hayır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı da Destinasyon Sevdasına Kapılmış!

İşte, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın bir İnternet sayfası! Destinasyon'dan geçilmiyor...

Adında Kültür bulunan böyle bir kurum da bunu yaparsa, başka söze hacet var mı diye düşünüyor; fazla söz için sizleri Ekşi Sözlük'teki destinasyon girdisine yönlendiriyorum...

Yapmayın beyler,

Destinasyon'un Türkçesi Var: Varış Yeri, bilemedin Varış Noktası (yerine göre: Hedef, Yön, İstikamet, Amaç)

İnternet işi! Yeni bir dijital uygulama var; ben onun kodlarını yazıyorum.

Çölün ortasında, ıraktan iki birbirine uzak kişinin karaltısı görülür...

 Bir genç, masa başında dizüstü bilgisayarı önündedir.

 TTNET'in reklam yüzü Şener Şen, gencin yanına yaklaşır.

 Bu tuhaf rüya gibi bir giriş ile beraber ikili arasında şu karşılıklı konuşma geçer:

- Oğlum sen ne yapıyorsun burada?

- Çalışıyorum Şener ağabey.

- Bunlar ne böyle?

- İnternet işi! Yeni bir dijital uygulama var; ben onun kodlarını yazıyorum.

- Sen tek başına?

- Hı hı...

- Senin bu yaptıklarınla kim görecek burada? … Kim alkışlayacak? … Sen gel benimle bakalım...

Ne dersiniz, Sayısal Devrimi Dijital Yanılsamalarla Kaçırıyor Muyuz? demekle doğru mu düşünmüşüm?

Bu güzide reklam filmi (2012 - TTNET Yeteneğe Destek)

FYI'nın Türkçesi Var Bilginize...

(C) 2012 Gürol C.

Türklerin kendi aralarında e-posta ile haberleşirken kullandığı bir başka özenti yabancı kelime, daha doğrusu kısaltma: FYI (For Your Information).
Bugün başka bir iletiyi bana aktaran ve herhalde yazacak bir şey bulamayan mühendis bir arkadaşımın iletinin başına eklediği  FYI kısaltmasını görünce, bu yazıyı yazmaya karar verdim.
Hissiyatımı, Ekşi Sözlük'ten iki yorum çok iyi ifade ediyor; aynen alıntı yapıyorum:

 türkçe karşılığı bilginize dir.. hem daha anlaşılır, hem tek kelime, kısacık.. gözünüzü seveyim bunu kullanın Türkçe anlayan insana mail atarken.  (Bağlantı)

 şirket iç yazışmalarında, (İngilizce bilmediğine de emin olduğunuz) bazı eziklerin, forward maillerinde görünce tiksindiğiniz, bilginize kelimesinin, fyi şeklinde kısaltılan İngilizce karşılığı. arkadaşım yazsana aslan gibi bilginize/bilgilerinize diye. nedir problemin, neyin çabası bu? anladık bir kısaltma öğrenmişsin. ama öğrenilen her kelime, mutlaka cümle içinde kullanılacak diye bir kanun mu var... yapma bunu, itici. (Bağlantı)

FYI, güzelim LCV (Lütfen Cevap Veriniz) kısaltmamızı çağrıştırabilir. Kanımca, bu kısaltmanın LCV olarak Türkçe kullanılması; yabancı karşılığının FYI gibi "yeni başlayanlar için İngilizce" seviyesinde olanların bile aklına çakılacağı türde basit olmamasıdır. Çünkü, LCV'nin yabancı dilde kullanımı, Fransızca RSVP'dir (Repondez S'il Vous Plaît, "reponde si vu ple" diye okunur). Hele hele, bir de bu kısaltmayı İngilizce "EL-Cİ-Vİ" diye okuyanlar bile varmış (Lütfen LCV Yaptırınız!, Emre Aköz, Sabah).

ULK (Uzun Lafın Kısası); lütfen, ama lütfen, Türkçesi varken yabancısını kullanmayalım.

Bilginize...

FYI'nın Türkçesi var: Bilginize...

Sayısal Devrimi Dijital Yanılsamalarla Kaçırıyor Muyuz?

(C) 2012 Gürol C.

Sayısal denilince artık insanların aklına ne geliyor?

• Sayısal/Sözel Sınav?
• Sayısal Loto?

Ama dijital ya da digital (digitıl) kelimesi pek çok yerde kullanılıyor:

• Dijital Saat (ilk Casio marka kol saatleri ile bu kelime ile tanıştık herhalde),
• Dijital Dünya,
• Dijital Devreler,
• Dijital Fotoğraf Makinesi,
• Dijital Video Kamera,

ve böyle devam ediyor... Hatta Digitürk diye bir özel televizyon hizmeti şirketimiz bile var... Peki bunun sakıncası ne denilebilir?
Bilgisayara tek tük "Computer" diyenler çıkıyorsa da doğru ve mükemmel bir öngörü ile bu şekilde söyleniyor. Söyleniyor ki çocuklar "ben büyünce bilgisayar mühendisi olacağım", diyor. Computer denilseydi; acaba bilgisayar dönemini bu kadar hızlı yakalar mıydık? Emin değilim.
Sayısal da bence bilgisayar kadar önemli.

• Sayısal Saat,
• Sayısal Dünya,
• Sayısal Devreler,
• Sayısal Fotoğraf Makinesi,
• Sayısal Video Kamera,

Sayılarla ve dolayısıyla matematik ile bağ koptuğunda, çağdaş bilim ve ileri bilişim teknolojilerini üretmek mümkün müdür? Biraz daha duyarlı olmak gerekmez mi?

Dijital'in Türkçesi var: Sayısal